koʻngil

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

koʻ-ngil

Etimologiyasi

KOʻNGIL 'insonning his-tuygʻu, kechinmalar olami’, ’dil’, 'qalb' Bu ot asli qadimgi turkiy tildagi 'his-tuygʻuga beril—' maʼnosini anglatgan köŋ- feʼlidan -(ü)l qoʻshimchasi bilan yasalgan (ЭСТЯ, III, 77); oʻzbek tilida ikkinchi boʻgʻindagi ü unlisi i unlisiga al— mashgan, ö unlisining yumshoqlik belgisi yoʻqolgan: köŋ- + oʻl = köŋoʻl > köŋil > koŋil.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

(asosan 3-sh. birl. — koʻngli)

1 Kishining his-tuygʻu va kechinmalari manbai; yurak, qalb, dil. ◆ Koʻnglida yaxshi niyatlari koʻp . ◆ Koʻnglim quvonchlarga toʻldi . ◆ Baxt, iqbol, farovonlik orzulari koʻngilda toʻla, ammo bu damda bir parcha chapatiga zorlik qanday musibat. Oybek, „Nur qidirib“ . ◆ Zaynab: - Koʻnglimda tariqdek yomonlik boʻlsa, ertagacha yetmayin. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ . ◆ Nigoraning koʻnglini qandaydir gʻamgin his-tuygʻular egallab oldi. S. Anorboyev, „Oqsoy“ . ◆ Aslida esa hozir uning koʻnglida bir-biriga zid, asov tuygʻular junbishga kelib, jismu jonini goh bezovta qilsa, goh halovatli kechinmalarga gʻarq etayotgan edi. S. Siyoyev, „Yorugʻlik“ .

2 Feʼl-atvor, xarakter, xulq. ◆ Jahldan tushgandan keyin yana yumshab qolasiz, rais, koʻnglingiz boʻsh. S. Ahmad, „Qadrdon dalalar“ .

Bir koʻngli Bir qur taxmin qilib, ichida gumonsirab, bir xayol bilan. ◆ Bir koʻngli, bu gapni qozi topib kelgandir, deb oʻyladi. M. Ismoiliy, „Fargʻona tong otguncha“ . ◆ Borgan yerigacha kuydirib bordi. Bir koʻnglim, "Zahar berib qoʻydimi?" deb qoʻrqdim. M. Ismoiliy, „Fargʻona tong otguncha“ .

Koʻngil bermoq 1) berilmoq, mehr qoʻymoq. ◆ Yaxshilik koʻr, yomonlikni koʻrmagin, Bevafo dunyoga koʻngil bermagin. "Oysuluv" ; 2) sevmoq; ◆ Men tunukasoz ustamning qiziga koʻngil bergan edim.. K. Yashin, „Xamza“ . ◆ Bir nechuk nomardga koʻngil bermagin.. "Alpomish" .

Koʻngil yozmoq (yoki ochmoq) Gʻam-gʻussani tarqatmoq, unutmoq, xursandchilik qilmoq, oʻyin-kulgi, sayr va sh. k. bilan dilgirlikni tarqatmoq. ◆ Bamaʼni odam bilan gaplashib, koʻngilni yozmoq . ◆ Malika koʻngil yozish uchun tez-tez ovga chiqar ekan. "Bulbuligoʻyo" . ◆ Qoʻshiq kishining koʻnglini ochadi. N. Safarov, „Sharq tongi“ .

Koʻngil yormoq Dilidagi gaplarni aytmoq. ◆ Shuning uchunmi.. dardini kimga aytish-ni bilmay qolgan kezlarda Avaz Mutribni sogʻinadi, unga koʻngil yoradi. S. Siyoyev, „Yorugʻlik“ .

Koʻngil ovlamoq 1) oʻziga moyil, rom qilishga intilmoq. ◆ Koʻzingni suzib, ovloqda Poʻlatjonning koʻnglini ovlab yurgan emishsan. S. Ahmad, „Qadrdon dalalar“ ; 2) birovni xursand qilishga, kayfini chogʻ qilishga harakat qilmoq. ◆ Toʻraxoʻja oʻrtoqlarining koʻnglini ovlashni biladigan, oʻta madaniyatsh bola edi. D. Nuriy, „Osmon ustuni“ .

Koʻngil soʻramoq Kishi boshiga biror musibat yoki tashvish tushganda, undan hol-ahvol, kayfiyat va shu kabilar haqida soʻramoq. ◆ ..Ali meshkobchi keyinchalik Nizomiddinning hibs etilib, Ixtiyoriddinga tashlanganini eshitib, erta bilan kelib, Meʼmorning koʻnglini soʻradi. Mirmuhsin, „Meʼmor“ . ◆ Yodgorboyning.. nobud boʻlganidan bular bexabar ekan, toʻgʻri kelib, kampirdan koʻngil soʻrabman. A. Qahhor, „Asror bobo“ .

Koʻngil uzmoq Bahridan oʻtmoq, kechmoq, ajralmoq, tashlab ketmoq. ◆ Bir yogʻi bular, qolaversa, volidamizning qabrlaridan koʻngshg uzolmay, Kapsanchilarda qolib ketdim. A. Qahhor, „Qoʻshchinor chiroqlari“ .

Koʻngil uchun Hurmat yuzasidan; hech boʻlmasa, shunchaki, til uchida. ◆ Shahidbek goʻyo koʻngil uchun yana: -Koʻp yaxshi ekan! — deb qoʻydi. A. Qodiriy, „Mehrobdan chayon“ .

Koʻngil xushi Oʻzining xursandligi, vaqtichogʻligi uchun xizmat qiladigan ish-harakat yoki narsa; xursandlik, vaqtichogʻlik vositasi. ◆ Qiz boʻlsa ham, koʻngil xushi, farzand kerakdur yigitga. "Qoʻshiqlar" .

Koʻngil qoʻymoq (yoki bermoq) Mehr-muhabbat bogʻlamoq, sevmoq. ◆ Yigit shu qizga koʻngil qoʻydi. ◆ -Koʻngil berganimni, yaxshi koʻrganimni oʻlganidan keyin yana ham aniq bildim. Hech kimdan uyalmay, bagʻrimga bosib yigʻladim, — dedi Hoji xola. M. Ismoiliy, „Fargʻona tong otguncha“ .

Koʻngilga tugmoq q. tugmoq.

Koʻngli aynimoq Toʻsh oldi sohasi va halqumda oʻziga xos noxushlik his etmoq; behuzur boʻlmoq. ◆ Yoqimsiz hiddan koʻngli ayni-di .

Koʻngli bor 1) xohishi, mayli bor; moyil. ◆ Shu yerda qolib ishlashga koʻngli borligini birdan aytishga boʻyni yor bermay oʻylandi. H. Nazir, „Odamning qadri“ ; 2) yaxshi koʻradi, sevadi. ◆ Unday desa, Soliyaning pichingida ham jon bor. Axir ilgarilari "aka" demas ediku? Koʻngli bormikin-a? S. Anorboyev, „Sherali sevib qoldi“ .

Koʻngli buzilmoq Kayfiyati buzilmoq; qattiq xafa boʻlmoq, qaygʻuga choʻmmoq; dili ogʻrimoq, dili gʻash tortmoq. ◆ Dutor chalib oʻtirsam, Ipi uzilib ketdi, Yor seni oʻylab tursam, Koʻnglim buzilib ketdi. "Qoʻshiqlar" . ◆ Akasining bu harakatidan Raʼnoning koʻngli buzilib, qovogʻini soldi-yu, arazlagancha hovliga tushib ketdi. H. Nazir, „Soʻnmas chaqmoqlar“ . ◆ Xondan boshqacha muomala kutgan Zuhra begim toʻsatdan koʻngli buzilib, koʻziga yosh oldi. P. Qodirov, „Yulduzli tunlar“ .

Koʻngli buzuq 1) fikri, niyati yomon, yomonlik qilishni oʻylovchi; 2) gʻamgin, ruhan ezilgan, koʻngli yarimta. ◆ Koʻngli buzuq boʻlsa, bolam, shod ayla, Yiqilganni, bolam, sen bosiboʻtma. "Ravshan" .

Koʻngli boʻlmaslik Koʻngliga toʻgʻri kelmaslik, biror ishni bajarishga botina olmaslik; maʼqul koʻrmaslik. ◆ Ibn Yamin.. ustozining vafotidan soʻng, uning oilasini tashlab ketishga koʻngli boʻlmadi. K. Yashin, „Hamza“ .

Koʻngli boʻshamoq Gʻam-tashvishdan yengillanmoq, koʻngli yorishmoq. ◆ Yigʻlab-yigʻlab, koʻngillari ancha boʻshagandan keyin: -Hasanjon.. bularni qayerdan topdinglar [dedi]. E. Raimov, „Ajab qishloq“ .

Koʻngli joyiga (yoki oʻrniga) tushmoq Xotirjam boʻlmoq, tinchlanmoq; taskin topmoq. ◆ Gʻulomjon.. hali qoʻshnisi terim boshlamaganini koʻrib, koʻngli ancha joyiga tushdi. M. Ismoiliy, „Fargʻona tong otguncha“ .

Koʻngli yoʻq 1) mayli, xohishi yoʻq; moyil emas, istamaydi. ◆ Aslida Shodmon otaning beshikka koʻngli yoʻq edi. H. Nazir, „Koʻrmana“ ; 2) yaxshi koʻrmaydi, sevmaydi.

Koʻngli keng 1) har narsaga siqilavermaydigan, tashvish tortavermaydigan. ◆ U koʻngli keng, vazmin boʻlishni, ancha-muncha narsani ichiga bemalol sigʻdirib, hech narsa koʻrmagandek boʻlib yurishni havas qiladi. P. Qodirov, „Uch ildiz“ ; 2) olihimmat, saxovatli.

Koʻngli koʻtarilmoq (yoki oʻsmoq) Ruxdanmoq, ruhi, kayfiyati koʻtarilmoq, ruhi yengil tortmoq; xursand boʻlmoq. ◆ Sidiqjon.. isitmasi tushganidanmi yoki kampirning mehribonchiligidanmi, koʻngli koʻtarilib, taʼbi ochilganidanmi, juda yengil tortdi. A. Qahhor, „Qoʻshchinor chiroqlari“ .

Koʻngli koʻtarmaydi 1) xohlamaydi, yoqtirmaydi, tabiatiga toʻgʻri kelmaydi. ◆ Qarindoshlar, qoʻshnilar — hech kim yoqmas, hech narsani koʻngli koʻtarmas, hech narsani istamas edi. Oybek, „Nur qidirib“ ; 2) hazm qilolmaydi; yeb-icholmaydi. {{misol|Yogʻli ovqatni koʻnglim koʻtarmay qoldi.

Koʻngli ochiq yoki ochiq koʻngil 1) istagini, xafa yoki xursandligini yashirmaydigan; tortinmay gaplashaveradigan. ◆ Yoʻlchining koʻngli ochiq, sodda yigit ekanini bilib, bolalar birin-sirin yaqinlasha boshlaydilar. Oybek, „Tanlangan asarlar“ ; 2) har narsaga xafa boʻlavermaydigan, gina saqlamaydigan; begʻaraz. ◆ ..odamlarga juda mehribon, koʻngli ochiq, qotmagina chol edi. S. Karomatov, „Oltin qum“ .

Koʻngli oq yoki oq koʻngil Birovga yomonlikni istamaydigan; begʻaraz, yuragi toza, sofdil. ◆ Oq koʻngil odam. ◆ -Salimboyvachchadan qilcha shubhalanmang, — qatʼiy dedi Tantiboyvachcha, — uning koʻngli oq. Oybek, „Tanlangan asarlar“ .

Koʻngli ogʻrimoq Xafa boʻlmoq, ranjimoq.

Koʻngli sovimoq (yoki qolmoq, qaytmoq) Avvalgi yaxshi munosabati, mayli yoʻq boʻlmoq, ixlosi qaytmoq, sevmaydigan, yoqtirmaydigan boʻlib qolmoq. ◆ Doʻstidan koʻngli sovidi . ◆ [Abdishukurning] Keyin Madrasa ilmlaridan koʻngli soviy boshladi, chunki imom boʻlish uni sira qiziqtirmadi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ .

Koʻngli sof (yoki toza), sof (yoki toza) koʻngil ayn. koʻngli oq. ◆ [Gulnor:] Oʻzimdan ortiq sizga ishonaman. Siz koʻngli toza yigit, bilaman. „Oybek“, Tanlangan asarlar г. .

Koʻngli sust ketdi Juda ham havasi keldi, totib koʻrgisi, yegisi yoki ichgisi keldi. Anorga koʻnglim sust ketdi.

Koʻngli tinchidi q. tinchimoq 1.

Koʻngli tor 1) har narsaga siqilaveradi-gan, tashvishlanaveradigan; serjahl; 2) xasis, ziqna.

Koʻngli tosh yoki tosh koʻngil Rahm-shafqati yoʻq, berahm, shafqatsiz; bemuruvvat. ◆ [Fotima:] Zolim, rahmsiz, tosh koʻngil! S. Ayniy, „Qullar“ .

Koʻngli toʻlmoq Mamnun boʻlmoq; qanoat hosil qilmoq, tinchlanmoq. Muhiddin aka.. allanimadan xursand boʻlib, koʻngli toʻlib chiqib ketdi. A. Qaqhor, Qoʻshchinor chiroqlari.

Koʻngli toʻq Gʻam-tashvishdan xoli, xotirjam. Elga qoʻshilganning koʻngli toʻq, eldan ajralgan-ning beti yoʻq. Maqol. n -Bektemirdan koʻnglim toʻq, — dedi Ali tajang, — kallasi ishlaydi. Oybek, Quyosh qoraymas. ◆ Ishonch-laringizni oqlayman, koʻngillaringiz toʻq boʻlsin. M. Ismoiliy, „Fargʻona tong otguncha“ .

Koʻngli xira ayn. taʼbi xira q. xira. ◆ U smena oxirida.. bir oz yengil tortdi-yu, lekin koʻngli hamonxira edi. A. Muxtor, „Tugʻilish“ .

Koʻngli chopmoq 1) tabiatiga, didiga mos kel^oq, muvofiqdeb bilmoq, yoqtirmoq. ◆ [Gulsumbi-bi:] Duradgor yigitning onasi qatnay-qatnay, tinka-madori quridi. Ayniqsa, oʻshanga koʻnglim chopgan edi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ ; 2) biror narsaning roʻyobga chiqishi-ga, amalga oshishiga ishonmoq. ◆ -Qaygʻurma, Oftob.. kuyoving bunchalik suluv boʻlsa.. chimildiqda pechakguldek boʻlib, eriga chirmashganini koʻrarmiz! -Oh, opajon, — dedi umidsizcha oyim, — mening bunga koʻnglim chopmay-di. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ .

Koʻngli choʻkmoq Ruhi tushib ketmoq, umidsizlikka beril-moq; oʻksimoq, afsuslanmoq. ◆ Bolaning koʻngli choʻkdi . ◆ Hayotning koʻngli choʻkib ketdi, lekin.. umid ipini uzgisi kelmadi. M. Ismoiliy, „Fargʻona tong otguncha“ .

Koʻngli yumshamoq Achinib rahmi kelmoq; achchigʻidan, qahridan tush-moq. ◆ Mehri yurak-yuragidan ezsilib, dadasi-ning koʻnglini yumshatish yoʻllarini qidirar-di. Sh. Rashidov, „Boʻrondai kuchli“ .

Koʻngli yumshoq yoki yumshoq koʻngil q. yumshoq 4.

Koʻngli yarim (ta) Gʻam-tashvish bilan ruhan ezilgan, dilshikast. ◆ -Qoʻy endi, ozor berma, koʻngli yarimta, — degan edi, Asrorqul qayta avj oldi: -Koʻngli yarimta boʻlsa, miyasi ham yarimtami? A. Qahhor, „Asror bobo“ .

Koʻngli oʻksimoq Xafa boʻlmoq, maʼyuslanmoq. ◆ Qizning atrofga javdirab turgan koʻzlari xomush yerga boqdi. Qiz koʻngli oʻksidi. S. Ahmad, „Mehribon“ .

Koʻngli qattiq yoki qattiq koʻngil ayn. koʻngli tosh. ◆ Shu yoshga kelib, otalik mehrini juda kam koʻrsatgan qattiq koʻngil otaning yuragi birdan erib ketdi. M. Ismoiliy, „Fargʻona tong otguncha“ .

Koʻngli qora ayn. ichi qora q. ich 3. ◆ Qaysi koʻngli qora-dan chiqdi bu gaplar? A. Muhiddin, „Koʻngillar“ .

Koʻngli gʻash Taʼbi xira, biror narsa-dan tashvishli, bezovta, notinch. ◆ Koʻngli gʻash, boyagi quvonchli, shirin, ammo tagi yoʻq xayollardan asar ham qolmagan edi. O. Yoqubov, „Muqaddas“ .

Koʻngliga kelmoq 1) oʻzicha oʻylamoq, xayolidan oʻtmoq. ◆ Zoʻrlikni koʻngilga keltirmang. Sh. Toshmatov, „Erk qushi“ . ◆ Oʻzing bilasan. Axir shunday boʻladi, deb koʻnglimga keltiribmanmi?! P. Tursun, „Oʻqituvchi“ ; 2) xafa boʻlmoq. ◆ Bu gapingiz notoʻgʻri, qori, sizning ilmingiz eskicha ilm.. Koʻnglingizga kelmasin-u, izvoshga eshak qoʻshib boʻlmaydi. A. Qahhor, „Qoʻshchinor chiroqlari“ .

Koʻngliga ogʻir olmoq s. t. Arzimagan narsaga xafa boʻlmoq; oʻziga tahqir deb tushunmoq. ◆ Qoʻying-chi.. oʻzingiz har bir narsani koʻnglingizga ogʻir ola berar ekansiz. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ . ◆ Qalmoqlarning koʻzicha, sen mendan zoʻr boʻlgin, qanday siyosat qilib gapirsang ham, men koʻnglimga ogʻir olmayman. "Alpomish" .

Koʻngliga tegmoq (yoki urmoq) ayn. chakkaga tegmoq q. chakka I. ◆ Bular hammasi ham koʻngil-ga urdi, shekilli, gulzorlar boʻylab bogʻni ay-lana boshladi. Oydin, „Fonar tagida“ .

Koʻngliga qaramoq Raʼyiga, xohish-istagiga muvofiq ish tutmoq. ◆ Mana shunaqa-da, bolaning koʻngliga qarayversangiz, haddidan oshib ketadi. Oydin, „Oʻzi monand“ .

Koʻngliga qil (ham) sigʻmaydi ayn. yuragiga qil (ham) sigʻmaydi q. yurak.

Koʻngliga qoʻl solib koʻrmoq q. qoʻl.

Koʻnglida kiri yoʻq 1) ayn. koʻngli oq; 2) ayn. koʻngli ochiq. ◆ Yuragida bori yuziga tepib turadigan bunday kishilarni, koʻnglida kiri yoʻq, deb maqtaydilar. P. Qodirov, „Uch ildiz“ .

Koʻnglidan kechirmoq (yoki oʻtkazmoq) Xayolidan oʻtkazmoq, oʻylamoq. ◆ "Endi bu hayot nimaga kerak?" degan fikrni koʻnglidan kechirgandi. O. Yoqubov, „Tilla uzuk“ . ◆ "Tegirmonga tushsa, tirik chiqadigan odam", deya koʻngildan oʻtkazardilar. Sh. Rashidov, „Boʻrondan kuchli“ .

Koʻnglidan chiqarmoq 1) butkul unutib yubormoq; oʻylamay, eslamay qoʻymoq. ◆ Aslida esa Xolmurod sevgan qizidan hali-veri judo boʻlishni ham, u ni koʻnglidan chiqarib yuborishni ham istamasdi. P. Tursun, „Oʻqituvchi“ ; 2) ilgari xafa qilgan kishisini uzr tarzida xursand qilmoq, xafaligini, gina-kuduratni tarqatmoq. ◆ Bola bechoraning dilini ogʻritgan edim.. Oʻlmasam. bir yaxshi ish qilib, koʻnglidan chiqarib yubo-raman. S. Ahmad, „Qadrdon dalalar“ .

Koʻnglini buzmoq Xafa, gʻamgin qilmoq, gʻamga botirmoq. ◆ Bir yosh ayolning gʻam va hasrat bilan toʻla "yor-yor"i alohida eshitilar, odamning koʻnglini buzar edi. P. Tursun, „Oʻqituvchi“ .

Koʻnglini koʻtarmoq (yoki oʻstirmoq) Dilini chogʻ qilmoq, xursand qilmoq, yaxshi kayfiyat bagʻishlamoq; ruhlantirmoq. ◆ Bemorning koʻnglini koʻtarib, kechqurun uyiga qaytdi. T. Ashurov, „Oq ot“ . ◆ Birovi yillab saqlagan yilqi moyi topib kelib, toʻpigʻini silaydi, birovi qiziq-qiziq gaplar aytib, koʻnglini koʻtaradi. S. Siyoyev, „Yorugʻlik“ . ◆ -Xafa boʻlmang, Toʻxta xola, koʻpga kelgan toʻy, — dedi Bozo-rov, uning koʻnglini koʻtarish. uchun. I. Rahim, „Chin muhabbat“ . ◆ Bu gap Jumanning koʻnglini oʻstirib yubordi. A. Muxtor, „Tugʻilish“ .

Koʻnglini olmoq 1) xursand qilmoq. ◆ Men birov bilan oshnachilik qilsam, undan jonimni ham ayamay, koʻnglini olmoqqa tirishaman. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ ; 2) bi-rovning sevgisini qozonmoq, oʻziga mehr-muhabbat uygʻotmoq, rom qilmoq. ◆ [Sidiq-jon:] Bunaqa qoʻshmachilik sizlardan keladi. Inʼomjonga "Qizimning koʻnglini ol, eridan chiqarib, senga beraman", degan kishidan keladi. A. Qahhor, „Qoʻshchinor chiroqlari“ .

Koʻnglini ogʻritmoq Xafa qilmoq, ranjitmoq. ◆ Uka, men uch-toʻrt kundan keyin Fargʻonaga joʻnayman. Lekin san cholning koʻnglini zarracha ogʻritma, durustmi? Oybek, „Tanlangan asarlar“ .

Koʻnglini topmoq Istak-xohishiga mos tushadigan ish yoki harakat bilan oʻziga moyil qilmoq, oʻzidan xursand qilmoq. ◆ Kattarogʻini aka de — qoʻltigʻiga kir, kichikrogʻini uka de — qoʻltiqqa ol, koʻnglini top. P Tursun, „Oʻqituvchi“ .

Koʻnglini eritmoq Dilini, qalbini eritmoq, yumshatmoq.

Oʻrgangan koʻngil oʻrtansa qoʻymas Kishi biror narsaga oʻrganib, odatlanib qolsa, garchi u ziyon boʻlsa ham, uni tark etolmaydi, degan maʼnoda ishlatiladigan matal (asosan yaramas odatlar haqida).

Antonimlari

КЎНГИЛ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

koʻngil
[[[koʻngli]]] душа, сердце (как вместилище чувств); // душевный, сердечный; <◆ uning koʻngli quvonchlarga toʻldi его сердце наполнилось радостью; ◆ Oʻzim har joydaman, koʻnglim sendadir (Muqimiy) Где бы я ни скитался, сердце моё всегда с тобой; ◆ sof ~ чистое сердце, добрая душа; ◆ sof ~ odam человек с чистым сердцем, с доброй душой; ◆ chin ~dan или ◆  chin ~ bilan 1) от чистого сердца, чистосердечно, от всей души; искренне; 2) с открытой душой, с открытым сердцем; ◆ koʻngli ochiq душа нараспашку, с открытой душой; ◆ oq ~ odam или ◆ koʻnglida kiri yoʻq odam простосердечный человек; человек чистой души; ◆ uning koʻngli oq он простодушен; он человек прямой; ◆ koʻngli toʻq 1) у него на душе спокойно; он уверен (в чем-л., напр. в будущем); 2) у него нет сомнений (в чем-л.); ◆ ~ gʻashligi душевная тревога; ◆ ~ joyida emas душа, сердце не наместе; ◆ ~ ochish удовольствие; развлечение; увеселение; ◆ ~ hushi развлечение; ◆ ~da в душе, в глубине души, в тайниках сердца; ◆ ~dagi задушевный; желанный; удовлетворяющий; ◆ ~dagi orzu заветная мечта, желание; ◆ ~dagidek, ~ dagiday по душе, по сердцу (кому-л.); так, как душе угодно; то, что надо; ◆ koʻngli boʻsh odam 1) мягкосердечный человек, человек с добрым сердцем; 2) неодобр. мягкотелый, слабохарактерный человек; ◆ koʻngli boʻshlik (или yumshoqlik) 1) мягкосердечие; мягкость характера; 2) неодобр. мягкотелость; ◆ koʻngli boʻshlik qilmoq 1) проявлять мягкосердечие; 2) неодобр. проявлять мягкотелость; ◆ koʻngli qattiqlik неотзывчивость, жестокосердие; ◆ koʻnglim gʻash я встревожен, у меня на душе неспокойно, я расстроен; ◆ uning koʻngli gʻash tortdi он встревожился, расстроился; ◆ koʻnglini gʻash qilmoq 1) расстраивать (кого-л.); 2) расстраиваться; ◆ koʻngliga gʻash solmoq растревожить душу, расстроить (кого-л.); ◆ koʻngli xira он расстроен; он огорчён; ◆ koʻngli buzuq недоброжелательный; злоумышляющий; ◆ ~ni buzadigan тяжёлый, огорчительный; ◆ ~ni ranjitadigan тягостный, огорчительный; ◆ koʻnglim buzildi я расстроился; ◆ koʻngli keng 1) беззаботный, мирящийся со всеми условиями, не принимающий всё близко к сердцу; 2) щедрый; ◆ koʻngli tor 1) беспокойный, принимающий все близко к сердцу; злой; 2) скупой; ◆ koʻngli qora недоброжелательный; нечестный; коварный (о человеке); ◆ ~ bermoq 1) отдать сердце, полюбить, влюбиться; ◆ ~ berib sevmoq полюбить от всего сердца, любить всей душой; 2) отдаться, увлечься, предаться всей душой (напр. работе, учебе и т. п.); ◆ koʻngli yumshadi он умилился; он смягчился, он разжалобился; он растаял; ◆ koʻnglini yumshatmoq умилостивить; умилить, смягчить, разжалобить (кого-л.); ◆ koʻnglini eritmoq смягчать (чье-л.) сердце, умасливать (кого-л.); ◆ ~ qoʻymoq 1) увлекаться (кем-чем-л.); 2) влюбиться, полюбить (кого-л.); ◆ mening undan koʻnglim qoldi 1) я разочаровался в нём; я на него обиделся; я охладел к нему; 2) мне опротивело, приелось (напр. какая-л. пища), ◆ koʻnglini tinchitmoq успокаивать, утешать (кого-л.); ◆ ~ tinchlandi (или ◆ taskin topdi ) сердце успокоилось, отлегло от сердца, на душе легче стало; ◆ koʻnglini topish uchun в угоду (кому-л.); ◆ ~ tinchitish uchun для успокоения сердца, для успокоения совести; ◆ koʻnglini olmoq угождать (кому-л.); завоёвывать (чью-л.) симпатию; ◆ koʻngli bor 1) он хочет, он желает, он расположен, он склонен (что-л. сделать); 2) он влюблён; ◆ koʻngli yoʻq 1) ему не хочется, у него не лежит сердце; 2) он (она) не любит (жену или мужа); ◆ uning eriga koʻngli yoʻq она не любит своего мужа; ◆ koʻnglini topmoq угадать (чье-л.) желание; угождать (кому-л.); располагать (кого-л.) к себе; ◆ koʻngli tusaydi он желает, хочет (пить, есть что-л.); ◆ koʻnglim tortmaydi мне не хочется, меня не тянет; ◆ koʻnglini koʻtarmoq 1) поднимать настроение (чье-л.); ободрять, веселить (кого-л.); ◆ ~ni doʻst koʻtarar посл. друг (всегда) поддержит (ободрит); 2) утешать, успокаивать, обнадёживать (кого-л.); ◆ koʻngli koʻtarildi он воспрянул духом, ободрился, воодушевился; ◆ ~ga yoqmoq быть по сердцу, по душе; нравиться (о ком-чём-л.); ◆ ~ga yoqadi по сердцу, по душе, нравится (о ком-чём-л.); ◆ ~ga yoqmaydi душа не лежит, не нравится; ◆ koʻngliga qoʻl solmoq влезть в (чью-л.) душу (с целью узнать, выведать сокровенные тайны, намерения); ◆ birovning koʻnglidagini aytib bermoq открыть, раскрыть свою душу; ◆ ~ga ogʻir olmoq принимать близко к сердцу, обижаться, болезненно реагировать (на что-л.); тяжело воспринимать (что-л.); ◆ ~ga kelmoq 1) чуять сердцем (напр. неприятность); 2) приходить в голову; 3) обижаться, затаивать в душе обиду; ◆ koʻnglingizga kelmasa bir gap aytaman если вы не обидитесь, я вам кое-что скажу; ◆ ~ga urmoq или ◆  ~ga tegmoq надоедать, опротиветь (кому-л.); приедаться; ◆ ~dan kechirmoq или ◆ ~dan oʻtkazmoq думать про себя, продумывать (что-л.); вспоминать (о ком-чём-л.); ◆ ~dan chiqarmoq 1) предавать забвению, забывать; 2) прощать; ◆ ~dan chiqarib (или ◆ tarashlab, sidirib ) ◆ tashlamoq выкинуть из головы, предать забвению; ◆ koʻngli yarim odam 1) человек, находящийся постоянно в подавленном, угнетённом состоянии; 2) человек, перенёсший тяжёлые душевные испытания, горе и т. п.; ◆ oʻrgangan ~ oʻrtansa qoʻymas посл. кто повадился, тот никогда не отступит (не бросит, не перестанет); соотв. горбатого могила исправит; ◆ boshim kal, koʻnglim nozik погов. голова моя плешива, но душа тонка (о разборчивом, капризном человеке); ◆ koʻngli sust ketdi ему хочется (что-л. съесть); ◆ shu topda anorga koʻnglim sust ketdi сейчас мне захотелось граната; ◆ koʻngli toʻldi он доволен, удовлетворён; ◆ koʻngli ogʻridi он обижен; он тяжело воспринял (что-л.); ◆ ~ ogʻritmoq обижать, вызывать неприятное чувство (в душе); ◆ koʻngli sovudi или ◆ koʻngli qaytdi 1) он охладел (к кому-чему-л.), разочаровался (в ком-чём-л.); 2) он разлюбил (кого-л.); ◆ koʻngli choʻkdi он пал духом, он в подавленном настроении; ◆ koʻngli aynidi его тошнит, он испытывает тошноту; ◆ koʻnglim ayniyapti или ◆ koʻnglim gum-gum ketyapti меня тошнит; мне нездоровится; ◆ ~ aynitmoq вызывать тошноту; ◆ ~ aynitadigan тошнотворный, тошнотный; тошный; ◆ koʻnglim koʻtarmaydi я не могу, я не в состоянии (есть пить, принимать что-л.); ◆ ~ uchun для (ради) приличия; ◆ bir koʻngli предположив, сделав предположение; ◆ Bir koʻngli bu gapni qozi topib kelgandir, deb oʻyladi (M.Ismoiliy, "Farg'ona t.o.") Он предположил, что это известие принёс казий.