Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

ruh

Aytilishi

Etimologiyasi

arab. – jon, hayot, koʻngil; arvoh;

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1. din. Kishi hayotligida u bilan birga, vafotidan keyin esa tanadan chiqib, abadiy qoladigan koʻzga koʻrinmas narsa, kuch; arvoh. ◆ Ruh tanadan chiqqach, tana oʻladi. "Fan va turmush". ◆ Xozir uning ruhi, Sidqiyning arvohi Madina orqasidan ergashib ketayotganday koʻrinardi. Mirmuhsin, „Chodrali ayol.“ ◆ Xayolan uning ruhiga sigʻinadi, undan madad istaydi. S. Siyoyev, „Yorugʻlik.“

Ruhi pok Toza, pokiza nom, xotira. ◆ Shu kuni doshqozonda osh damlanib, oʻtgan ulugʻ ajdodlarimiz ruhi pokiga duoyi fotihalar qilindi. Gazetadan.

Ruhi ravon Harakatdagi, yurib turgan qon, jon. ◆ Tuygʻularim tugʻyonidan bexabarsan, Tegma bir dam, goʻzal, ruhi ravonimga. T. Toʻla, „Asarlar.“

2. Kishining ichki holatini, psixik kechinmalarini, his-tuygʻularini aks ettiruvchi kayfiyati. ◆ Koʻtarinki ruh. Uning ruhi koʻtarildi. ◆ Ertalabki sof havo uning ruhini yengillatib yubordi. H. Nazir, „Yonar daryo.“ ◆ Umidning ularnikida mehmon boʻlganini eshitgan Hafiza birdan ruhi koʻtarilib, xursand boʻlib ketdi. Mirmuhsin, „Umid.“ ◆ Qutidor hali ham Otabekning ruhiga tushuna olmagan edi. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar.“ ◆ [Yoʻlchining] Koʻksi goh yupantiruvchi kechinmalar bilan, goh butun ruhiga singgan totli hasrat bilan toʻla edi. Oybek, „Tanlangan asarlar.“

3. Kishining ichki dunyosini, maʼnaviy qiyofasini, oʻy-fikrlarini, maslak va maqsadlarini aks ettiruvchi kayfiyati. ◆ Milliy ruh ◆ Saida Zunnunovaning ijodi ham boshdan-oyoq mana shunday iftixor ruhi bilan sugʻorilgandir. Gazetadan. ◆ Bolalarni Vatanga muhabbat ruhida tarbiyalaydigan oʻyingohlar kerak. "Saodat". ◆ [Hoji] Majlisning Niyoz qushbegi ruhida borganligini yaxshi sezdi. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar.“ ◆ Basila Nazarovna bu qizning ruhida boʻysunuvchanlik emas, isyonkorlik borligini koʻrib, tutaqib ketdi. . Oʻ. Hoshimov, „Qalbingga quloq sol.“

4. Kibr-havo, dimogʻ. ◆ Manmanlik ruhi. Kattalik ruhi.

5. Kishining umumiy kayfiyati, kayf-ahvoli. ◆ Ruhi soʻlgʻinning ishi soʻlgʻin, Ruhi tetikning ishi tetik. Maqol . vn ◆ Shu kuni Gavhar lanj boʻlib uygʻondi. Uning ruhi tu-shib ketgan, nimadan xafaligini oʻzi ham bilmas, lekin hech ishga qoʻli bormasdi. Oʻ. Hoshimov, „Qalbingga quloq sol“ . ◆ Rustam qorongʻi tushib qolgan qishloq koʻchasidan ruhi choʻkkan ahvolda yurib borarkan, hadeb shu sa-volni takrorlardi: -Nega oladi? Oʻ. Hoshimov, „Qalbingga quloq sol“ . ◆ Oʻjar ruhim, jangari ruhim, Bir zumgina oʻyga tolsang-chi. A. Sher, „Qadimgi kuy“ .

Ruhi yengil tortmoq (yoki yengillashmoq) 1) sogʻayib, tuzalib yoki hordiq olib, oʻzi-ni yengil, durust his qilmoq. ◆ Bugungi oso-yishta uyqu Poʻlatjonga ancha quvvat kir-gizdi, oʻzini tetik, ruhini enewi seza bosh-ladi. Oydin, „Sadagʻang boʻlay, komandir“ . ◆ At-rofga suqlanib qararkan, koʻngli nimadandir shodlanib, ruhi yengillashdi. "Yoshlik"; 2) ishi yengillashib, oʻnglanib, xotiri jam, kayfi chogʻ boʻlmoq. ◆ Samandarning ruhi ancha yengil tortdi, yana chorboqqa oʻtdi. S. Karomatov, „Bir tomchi qon“ . ◆ Sergey Petrovich uning koʻng-lini koʻtarib hazillashar, u yerdan Adolat-ningruhi yengil chiqardi. S. Zunnunova, „Gulxan“ . Ruhi tetik Kayfiyati yaxshi, dimogʻi chogʻ, xursand. ◆ Uch kundan beri Alimardon shod, ruhi tetik edi. Butunlay sogʻayib qoldi. Oʻ. Hoshimov, „Qalbingga quloq sol“ . ◆ Bunaqa obroʻ kimning tushiga kiribdi deysiz. Ruhim tetik, bir gapirib, oʻn kulaman. S. Ahmad, „Say-lanma“ .

6 Aʼlo kayfiyat; bardamlik, tetiklik; huzur, zavq. ◆ Otabek sunbul isli sochlardan ruh olar, Kumush goʻyo uning bagʻriga singib ketgan edi. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ .

7 koʻchma Jonlilik, fayz. ◆ Navoiy uy ichiga kirishi bilan majlisga ruh kirdi. M. Osim, „Ajdodlarimiz qissasi“ . ◆ Oʻyin qizib borar edi, uyning daricha, eshiklari beklanib, tokchalarga sham yoqilgandan soʻng, bazmning ruhi yana oshdi. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ .

8 Ortiqzavq; pafos. ◆ [Sultonmurod] Doʻs-tining sheʼrlarida boʻlgan nuqsonlarini yedi-rib ketish uchun koʻproq zavq va ruh bilan oʻqishga tirishdi. Oybek, „Navoiy“ .

9 Ish-harakat, voqea-hodisa va shu kabilarning borishidagi, yoʻnalishidagi xarakterli xususiyat. ◆ Zamon ruhi. n ◆ -Inshoollo, uty yi-git mirzaboshi boʻlar! — dedi Safar boʻzchi suhbatning ruhini bilmagan holda. A. Qodiriy, „Mehrobdan chayon“ . ◆ Yaxshi asar yaratish uchun avvalo zamon ruhini tushunmoq kerak. Shukrullo, „Javohirlar sandigʻi“ . ◆ Izlanish va ijodkorlik ruhi laboratoriya muhitini belgilaydi. Gazetadan . ◆ Adabiyot hamisha nav-qiron kuchlardan quvvat oladi, ular hisobiga boyib, yangicha ruh va yoʻnalishlar kasb etadi. "Yoshlik" .

10 Maslak, taʼlimot, hujjat va shu kabilarning asosiy mohiyati, ular negizidagi bel-gilovchi gʻoya. ◆ Qonunning ruhi. Konstitutsiya-ning ruhi.

Ruhi tushmoq yoki ruhini tushirmoq Ru-

hiy tushkunlikka berilmoq; hafsalasi pir boʻlmoq, kayfiyati yomonlashmoq. ◆ Birovga ay-tib, tushuntirib boʻlmaydigan hasrat uyqu-ni, darmonni qochirib, ruhini tushirib, bir holatga keltiradi odamni. A. Muxtor, „Tugʻi-lish“ .

26—Oʻzbek tilining izoxdi lugʻati

11 fls. Maʼnaviy-ruhiy, nomoddiy ib-tidoni ifodalovchi falsafiy tushuncha; ong-lilik va ongsizlik birligini ifodalovchi falsafiy kategoriya.

Sinonimlari

Antonimlari

РУҲ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

ruh I
1 дух, настроение, психика; ◆ ruh koʻtarinkiligi душевный подъём, подъём духа, настроения; ◆ jangovar ruh боевой дух; ◆ baland ruh воодушевление, приподнятое настроение; ◆ baland ruh bilan вдохновенно, одухотворенно; с воодушевлением; с подъёмом; ◆ uning ruhi baland он воодушевлён; у него приподнятое настроение; ◆ ruhi koʻtarildi воодушевился; ободрился; воспрянул духом; ◆ ruhini koʻtarmoq воодушевлять; поднимать дух, настроение; ободрять; ◆ ruhi tushib ketdi он пал духом; ◆ ruhida в духе (кого-чего-л.); ◆ yoshlarni sovet vatanparvarligi ruhida tarbiyalamoq воспитывать молодёжь в духе советского патриотизма; ◆ ruhi bilan sugʻorilgan 1) проникнутый духом (чего-л.); 2) воспитанный в духе (чего-л.); ◆ ruhi soʻlgʻinning ishi soʻlgʻin, ruhi tetikning ishi tetik посл. у кого дух низок, у того и дела плохи, у кого дух высок, у того и дела хороши; ◆ zamon ruhi дух эпохи; ◆ majlisga ruh kirdi собрание оживилось; ◆ manmanlik ruhi дух зазнайства;
2 физическое или душевное состояние; состояние здоровья; ◆ ruhim yengil tortdi мне стало легче, я чувствую себя лучше;
3 филос., рел. дух; душа.

ruh II
цинк; // цинковый; ◆ ruh poroshogi цинковый порошок; ◆ ruh yugurtirmoq цинковать, оцинковывать; ◆

ruh samovar разг. никелированный самовар.

Turkcha (tr)