sariq

Oʻzbekcha (uz)

sariq I

sariq

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

sa-riq

Etimologiyasi

SARIQ ' somon rangli'. Daraxtlardagi s a r i k barglar toʻkilib tugagan (Abdulla Qodiriy). Qadimgi turkii tilda ham shunday maʼnoni anglatgan bu sifat sarïgʻ tarzida (ПДП, 420; Devon, I, 355; DS, 488) ta-laffuz qilingan. Oʻzbek tilida gʻ undoshi q undoshiga, a unlisi ä unlisiga almashgan, ï unlisining qattiqlik belgisi yoʻqolgan: sarïgʻ > sarïq > säriq. Bu soʻz oxi-ridagi -q(-iq) qismi - sifat yasovchi qoʻshimcha, lekin sari- (sar-) qismining maʼnosini izohlash qiyin Bu qism 'sariq holatga aylan-' maʼnosini anglatuvchi feʼl bulsa kerak. Koʻpchilik turkiy tillarda bu si — fatning sarï shaklida mavjudligi yuqoridagi fikrni quvvatlaidi. Sarï soʻzi sarïgʻ soʻzi oxiridagi gʻ undo — shini tashlab hosil qilingan deb izohlash toʻgʻri boʻl— maydi. Asli sarï sifati —ï qoʻshimchasi bilan yasalgan deb izohlash toʻgʻriroq. Unda sar— qismi feʼlga teng boʻlib chiqadi (Bu qismning maʼnosini, saryogʻ soʻzi maqolasida aytganimizdek, taxminan izohlash mumkin).
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Somon, zarchuva, tilla kabi narsalar tusidagi rang. ◆ Sariq ipak. Och sariq rang. Toʻq sariq. ◆ Daraxtlardagi sariq barglar toʻkilib tugalgan, yer yuzi oʻzining qishki sariq kiyimini kiygan edi. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ .

2 Malla rang, malla (soch, tuk, teri haqida) ◆ Sariq soch. yaya Rustam uning uzun moʻylovi, koʻkish koʻzlarini qoplab olguday quyuq, sariq qoshlarini koʻrdi-yu, yuragi shuvillab, oʻzini orqaga tashladi. Oʻ. Hoshimov, „Qalbingga quloq sol“ .

Sariq irq Mongoloid irqining eskirgan nomi.

3 ot Tuxumning oqsil moddasi oʻrtasidagi qismi. Tuxumning oqini oqlab ye, sarigʻini — saqlab. Maqol. n Tuxum pachaqlangan edi. Uning sarigʻi oqqa aralashib, chakkamdan sizib, yuzimga oqmoqda edi. Gʻ. Gʻulom, Shum bola.

4 ot s.t. Jigardagi jiddiy salbiy oʻzgarishlar tufayli teri, koʻz oqining sargʻayishidan iborat ogʻir va yuqumli kasallik nomi; gepatit. Sariq kasalligi.

Sariq kartochka sprt. Futbol matchida hakam tomonidan oʻyinchiga ogohlantirish yoki yengilroq jazo belgisi sifatida koʻrsatiladigan sariq rangdagi kartochka. ◆ Materatssi hakam tarafidan sariq kartochka bilan jazolandi. Gazetadan . Sariq matbuot koʻchma Uyatli, sharmandali, janjalli voqealarni yoritishni maqsad qilib olgan, siyqa, sayoz, past sifatli matbuot hakdsa. Ikkinchi jiddiy qusur shuki, koʻpchilik qalamkashlar bugun "sarik matbuot" sahifalarida eʼlon qilinayotgan oʻrtamiyona mashqlarni sheʼr, hikoya, deya ulardan andoza olib, ijod qilmoqdalar. Gazetadan. ◆ Shuning uchun ham koʻcha-koʻyda "sariq matbuot"ning voqea izidan quvuvchi hikoyalariga odamlar oʻrganib boryapti. Gazetadan . Sariqpalak q.x. Vilt kasalligi, vilt. Sariq suv ayn. nazla. Sarik, sumalak 1) qamish bilan yopilgan tom boʻgʻotlarida ilk bahorda yogʻingarchiliqsan keyin hosil boʻladigan sargʻish sumalak; 2) shunday sumalak hosil boʻladigan davr, qishning oxiri. -Qishdan qitday bor: hut-yut, sariq, sumalak, ayamajiz.. qatorlashib turibdi, — kulumsiradi Raʼno. Oybek, Ulug yoʻl. Sariq chaqa 1) chaqa (pul); juda oz miqdordagi, arzimas pul. ◆ Mana, xotinim yotib qoldi, yostiqdan boshini uzishga darmoni yoʻq. Kissamda sariq chaqa yoʻqki, bechoraning ogʻziga yoqar ovqat bersam. Oybek, „Tanlangan asarlar; 2) juda past, arzimaydigan; eʼtiborga loyiq emas“ . Ommani ergashtira olmagan rahbarning qadri — sarik, chaqa. I. Rahim, Ixlos. Sariq chaqalik (yoki chaqaga arzimaydigan) Hech narsaga arzimaydigan, bir pulga qimmat, arzimas. -Soʻzni tangaday jaranglatib soʻzlashga ustasiz. Ammo hozirgi soʻzingiz puchak, sarik chaqaga arzimaydi, — dedi Mirhaydar. Oybek, O. v. shabadalar.

sariq II

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

sa-riq

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

Oʻrta Osiyodagi turkiy xalq-lar tarkibiga kirgan qabila nomi. ◆ Sariq-larning Shimoliy Xitoyda qolgan guruhlari shu yerda yashovchi uygʻurlar bilan qoʻshilib, ular ichida sariq-uygʻur etnik guruhini tashkil etgan. "OʻzME" .

Antonimlari

САРИҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Sifat

sariq

Tillar

• Afrikaanscha: geel
• Amxarcha: ቢጫ (bič̣a)
• Ozarbayjoncha: sarı
• Bretoncha: melen
• Birmancha: ဝါ (wa)
• Datcha: gul
• Dolgancha: һаһыл
• Gagauzcha: sarı
• Inglizcha: yellow
• Latishcha: dzeltens
• Litvacha: geltonas
• Niderlandcha: geel
• Norvegcha (bokmål): gul
• Portugalcha: amarelo
• Ruscha: жёлтый (žóltyj)
• Shvedcha: gul
• Turkcha: sarı
• Tatarcha: sarı, sorı
• Volapyukcha: yelov, yelovik
• Yoqutcha: араҕас
• Chuvashcha: сарӑ

Ruscha _ru

sariq I
1 жёлтый; ◆ sariq gul жёлтый цветок; ◆ och sariq ярко-жёлтый; tuxum sarigʻi желток; ◆ sap-sariq очень жёлтый, совершенно жёлтый;
2 рыжий; // блондин; ◆ sariq moʻylov рыжие усы;
3 мед. желтуха; ◆ 

• sariq ilon зоол. 1) уж; 2) медянка; ◆ sariq moy (или yogʻ) = sariyogʻ; ◆ sariq palak обл. вилт (болезнь хлопчатника); ◆ sariq choy бот. репейничек азиатский; ◆ sariq suv сукровица; ◆ sariq sumalak жёлтые сосульки (символ наступающей весны; их жёлтый цвет объясняется тем, что во время оттепели по ним стекает краска от крыши или глиняный раствор, если крыша мазаная); ◆ sariq chaqa медные монеты.
  

sariq II
фольк. самый лучший, отборный; ◆ sariq yoy самый лучший лук.

Web colors

oq	qora	qizil	olovrang	sariq	havorang	koʻk	pushti rang
kumush	kul	jigarrang	binafsha rang	zaytun	yashil	qirmizi	siyohrang