Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

xo-li

Aytilishi

Etimologiyasi

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

[a. — boʻsh, quruq; egallan-

magan] 1 Kimsasiz, boʻsh. ◆ Nuriniso esa ichka-ri hovlidagi toʻrt uydan biri — onasining uyiga kirdi. Chunki bu uy xoli edi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ .

2 sft. Chet, xilvat, ovloq. ◆ Yigit oʻylay-oʻylay, Shoqosimning xizmat qiladigan joyi-ni, juvozkashnikini maʼqul koʻrdi. Chunki bu joy Mirzakarimboy uyidan ikki-uch mahalla narida, ham bundan boshqa xoli joyni topiil qiyin. Oybek, „Tanlangan asarlar“ .

3 rvsh. Yakkama-yakka, guvohdarsiz. ◆ Dani, oʻtiring, siz bilan xoliroq gaplashaylik-chi boʻlmasa. P. Tursun, „Oʻqituvchi“ . ◆ -Siz bilan maslahatlashmoqchi edim, xoli koʻrishganimiz yaxshi boʻldi, — dedi Nina Oynisaga. H. Gʻulom, Toshkentliklar.

4 Biror narsadan ozod, boʻshagan, unga aloqasiz. ◆ Bu [hijron] Temirjonni xiyla qiynagan, kundalik tashvishlardan xoli boʻlgan paytlarda esa oʻylay-oʻylay oʻyiga yetolmay hasrat chekar edi. J. Abdullaxonov, „Oriyat“ .

..dan xoli emas Chiqish kelishigidagi ot bilan bogʻlanib, shu ot anglatgan narsa, voqea-hodisaning mavjudligi, borligini bildiradi. ◆ Odamning oʻz faoliyatini oʻzi tahlil etib turishi foydadan xoli emas. Kechga borib yomgʻir yogʻishi ehtimoldan xoli emas. Mazkur ilmiy ish kamchilikdan xoli emas. Xoli qoldirmoq (yoki qoʻymoq) Suhbat-ga guvoh boʻlmaslik yoki xalaqit bermaslik uchun kimsa(lar)ni yolgʻiz qoldirmoq. ◆ -Eshon xalfa, endi bizni xoli qoldiring, — dedi hazrat fotiha oʻqilgach. -Xoʻp, taqsir, — dedi-yu, Matqovul xalfa.. chiqib ketdi. K. Yashin, „Hamza“ . ◆ Dovogʻi soliq soqchi ham uncha-lik insofsiz emas ekan, ikkovimizni xoli qoldirib, hovliga chiqib ketdi. X. Toʻxtabo-yev, „Shirin qovunlar mamlakati“ .

Sinonimlari

Antonimlari

ХОЛИ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

xoli
1 свободный; пустой;
2 уединённый; ◆ xoli joy уединённое, укромное место; ◆ xoli uy 1) свободная комната; 2) обособленная комната;
3 свободный (от чего-л.), лишённый (чего-л.); ◆ foydadan xoli emas небесполезно, не без пользы; ◆ xoli qilmoq 1) освобождать; 2) уединять; 3) освобождать (от какой-л. работы, от чего-л.).

xoli