стать

Ruscha (ru)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

стать

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

стать I, стану, станешь сов.
1 (несов. становиться ) tik (tikka) turmoq, tik turgan holatni olmoq, turmoq; ◆ ~ у стены devor oldiga borib tik turmoq; ◆ ~ в дверях eshikda (ostonada) tik turmoq; стань здесь mana bu yerda tur; ◆ ~ на цыпочки oyoq uchida turmoq; стать на колени tiz choʻk moq; волосы стали дыбом tepa sochi(m) tikka turdi;
2 chiqmoq, oʻtmoq oʻtib (chiqib) turmoq; стань на ковёр gilamga oʻt, gilamga oʻtib (chiqib) tur; ◆ ~ на табуретку taburetkada (taburetkaga chiqib) turmoq;
3 sigʻmoq, joylashmoq; стол здесь не станет stol bu yerga sigʻma y di;
4 (несов. становиться ) turmoq, qoʻnmoq, joylashmoq; manzil (qoʻsh) qurmoq;◆ ~ в круг davra olmoq, davra olib turmoq; ◆ ~ биваком qoʻsh tashlamoq; они стали лагерем у озера ular koʻl boʻyiga lager qurib qoʻnishdi;
5 (несов. становиться ) predloglardan keyin kelgan otlar bilan "boshlamoq", "kirishmoq", "ishlay boshlamoq", "oʻtmoq" kabi maʼnolarni bildiradi; ◆ ~ на вахту vaxtaga turmoq (oʻtmoq), vaxtaga oʻtib ish boshlamoq;◆ ~ за прилавок prilavka (peshtaxta) oldida ishlay boshlamoq, sotuvchi boʻlib ishlamoq;◆ ~ к станку stanokka turmoq (oʻtmoq), stanokda ishlay boshlamoq;◆ ~ в оппозицию oppozitsiyaga oʻtmoq;◆ ~ у власти hokimiyat tepasiga chiqmoq, hokimiyatni qoʻlga olmoq;◆ ~ на чью-л. сторону birovning tomoniga oʻtmoq, birovning tarafini olmoq; ◆ ~ на защиту мира tinchlikni himoya qilmoq, tinchlik uchun kurashmoq; ◆ ~ на путь совершенствования takomillashtirish yoʻliga oʻtmoq (kirmoq), takomillashtira boshlamoq;
6 toʻxtamoq, toʻxtab qolmoq, turib qolmoq; лошади стали otlar toʻxtadi; часы стали soat toʻxtab qoldi; дело стало ish toʻxtab qoldi; река стала daryo muzlab qoldi;
7 разг . boʻlmoq, yuz bermoq, sodir boʻlmoq; что с ним стало? unga nima b oʻ ldi?; ему стало страшно u q oʻrqib ketdi;
8 безл. с отриц. разг. bor (yoʻq) boʻlmoq; таких машин не стало bunday mashinalar yoʻq boʻlib ketdi (ketgan); когда его не стало u oʻlgandan keyin; не стало сил kuch (mador, toqat) qolmadi; не стало средств для... ga pul (mablagʻ) qolmadi; нас стало трое biz uch kishi boʻldik; теперь у меня стало два помощника endi ikkita yordamchim bor, endi mening yordamchim ikkita boʻldi;
9 с неопр. koʻmakchi fel vazifasida "boshlamoq", "boʻlib qolmoq" kabi manolarni bildiradi; он стал работать u ishlay boshladi; он стал приходить всё реже u kam keladigan boʻlib qoldi; он стал слабеть глазами u koʻzdan qola boshladi; мы стали есть biz ovqatlana boshladik; положение стало улучшаться ahvol (vaziyat) tuzala boshladi; я не стану слушаться men quloq solib oʻ tirmayman; он этого не станет делать u bunday qilmaydi;
10 (несов. становиться ) кем-чем, каким i безл. bogʻlama vazifasida "boʻlmoq", "boʻlib qolmoq", "boʻlib ketmoq", "aylanmoq" kabi manolarni bildiradi; ◆ ~ артистом artist boʻlmoq; он стал учёным u olim boʻldi; ленинизм стал всепобеждающим учением в строительстве нового мира leninizm yangi dunyo qurishda yengil mas taʼlimot boʻlib qoldi; нам стало весело bizning koʻnglimiz (bahramiz) ochilib ketdi; жара стала невыносимой kun chidab boʻlmas darajada isib ketdi;
11 перен. разг. tugʻilmoq, q oʻzgʻalmoq, yuzaga kelmoq; стал вопрос о... ... ha qida masala tugʻildi;
12 во что, разг. tushmoq, turmoq; во что тебе стал этот костюм? bu kostyum senga necha pulga tushdi ?; во что бы то ни стало qanday boʻlmasin, h yech narsaga qaramasdan; стало быть вводн. сл. разг. demak binobarin, bundan chiqdi, shunday ekan, bas; стало быть, пора расходиться demak, tarqalish vaqti boʻlibdi (tarqalishga vaqt yetibdi); вы, стало быть, правы demak, siz haq(li)siz; станет с кого. разг. ...dan har narsani kutish mumkin, ...ning qoʻlidan har qanday yomonlik keladi; ◆ ~ грудью см. грудь; ◆ ~ стеной см. стена; ◆ ~ во главе чего boshqarmoq, bosh boʻlmoq; ◆ ~ в тупик см. тупик; ◆ ~ поперёк дороги кому см. дорога; ◆ ~ на ноги 1) kasaldan turmoq, tuzalmoq, oyoqqa turmoq;2) ishda, hayotda mustaqil boʻlib olmoq, oʻzini oʻzi eplaydigan boʻlmoq;◆ ~ у власти hukmdor boʻlmoq, hukmronlikni (hokimiyatni) egallamoq; ни ◆ ~ ни сесть не умеет (л. м. na turishni va na oʻtirishni biladi) jamoat ichida oʻzini tuta bilmaydi; ◆ ~ на лёд konki ota boshlamoq, konʼkida uchishni oʻrganib olmoq; ◆ ~ на лыжи changʻi ota boshlamoq, changʻida yurishni oʻrganib olmoq.

стат/ь II ж, р. мн. -ей
1 уст. qaddi-qomat, boʻy-bast, gavda; ◆ ~ь, как у юноши qaddi-qomati xuddi yigitlardek;
2 обычно мн. ◆  ~и tashqi tuzilish, gavda (asosan, ot haqida); жеребец кровных ◆ ~ей koʻrinishdan (tuzilish jihat dan) zotli aygʻir;
3 перен. уст. xarakter, feʼl, xulq-at vor; mijoz; все они одной ◆ ~и ularning hammasi bir xil (bir goʻr), ularning (hammasining) feʼli-xoʻyi birdek; ◆ под ~ь кому-чему 1 ) oʻxshaydi, oʻxshab ketadi, xuddi oʻzi; ◆ эта книга под ~ь памфлету bu kitob pamfletta oʻxshaydi (pamfletdan boshqa narsa emas);2) toʻgʻri keladi, yarashadi, mos (muvofiq) keladi, loyiq, munosib, bop;◆ тебе под ~ь идти на сцену sen sahnaga chiqsang yarashadi, sen sah naga munosibsan; ◆ наше общество ему не под ~ь! bizning jamiyatimiz (toʻpimiz, toʻdamiz) unga toʻgʻri kelmaydi!; с какой ◆ ~и? разг. nima sababdan?, nima uchun?, nega endi?; qayoqdan?; ◆ с какой ~и я должен дежурить? nima sababdan men dejur turishim kerak?